Niet oordelen over jezelf of anderen: goed of slecht, wie zal het zeggen? (betekenis + psychologie van oordelen)

Mensen die oordelen, begrijpen niet dat oordelen over anderen een spiegel zijn van oordelen over jezelf. Oordelen en veroordelen maakt meer kapot dan je lief is. Dus wil je stoppen met te snel oordelen? Dankzij het inspirerende verhaal van de Chinese boer en zijn paard, leer je oordeelvrij waarnemen. Dan kan je luisteren zonder oordelen, omdat je je niet langer identificeert met je gedachten. Je bent niet wat je denkt, want je bent de waarnemer van je gedachten. Zo kan je meer zelfliefde, zelfacceptatie en zelfvertrouwen voelen. Niet oordelen draagt dus bij aan je innerlijke vrijheid, innerlijke vrede en innerlijke vreugde, zodat je kan leven vanuit liefde en overvloed in plaats van angst en tekort. Simpelweg door je kijk op je leven te veranderen, verandert je leven. Magisch mooi, hè?! In dit artikel gaan we dieper in op de betekenis en psychologie van oordelen aan de hand van praktijkvoorbeelden die je uitnodigen om meer te leven in het hier en nu!

Betekenis van oordelen: wat is oordelen?

Oordelen zijn meningen over iets of iemand, gebaseerd op jouw overtuigingen, patronen, overlevingsmechanismen en ervaringen uit het verleden. Dit gebeurt vaak onbewust en automatisch. Dus zodra je bewust wordt van je oordelen, kan je met zelfonderzoek ruimte creëren voor meer begrip.

De betekenis van je oordelen hangt af van jouw perceptie, dus de betekenis is afhankelijk van de betekenis die je geeft aan wat je denkt, ziet, voelt, hoort of doet. Hoe dan ook ligt er altijd angst aan ten grondslag, want je projecteert je angst op de buitenwereld zonder dat je doorhebt. 

Oordelen functioneren als beschermingsmechanismen van je ego, dus zie het als emotionele zelfbescherming. Daardoor blijf je pijnlijke of ongemakkelijke emoties onderdrukken en opkroppen, zodat je niet voelt wat je mag gaan voelen. Denk aan: angst, boosheid, verdriet, schaamte, schuld, teleurstelling, frustraties etc.

Juist door de aandacht naar buiten te verleggen, vermijd je je innerlijke strijd van 'mixed feelings'. Terwijl onverwerkte emoties je juist laten zien waarin en wanneer je nog niet de innerlijke vrijheid voelt om schaamteloos jezelf te zijn. 

Oordelen over de buitenwereld zijn vaak oordelen over je binnenwereld. Maar onthoud: jouw oordelen zijn niet de absolute waarheid. Zie het leven als een spiegel. Wat zegt elk oordeel over jouw overtuigingen, patronen, overlevingsmechanismen en ervaringen? 

5 Voorbeelden van oordelen over anderen in het dagelijks leven: welke oordelen herken je bij jezelf?

Merk bij jezelf maar eens op hoe snel je iets vindt van iets of iemand. Dat is menselijk, want oordelen over anderen doen we allemaal, vaak zonder erbij na te denken. Voor je beeldvorming, dit zijn ongetwijfeld herkenbare spiegels van oordelen: 

• Oordelen over dat iemand te laat is
  Stel je voor, je hebt om 14:00 uur 's ochtends afgesproken, maar je partner, familielid, vriend(in), klant of collega komt pas om 14:15 uur. Dit kan in het verkeerde keelgat schieten, omdat je tijd kostbaar is. Je hebt het al zo druk en dan komt iemand ook zijn afspraak nog eens niet na om op tijd te komen.
  
  De spiegel kan zijn dat je te streng bent voor jezelf als gaat om je punctualiteit. Dat je vindt dat je altijd stipt op tijd 'moet' zijn en dat je geen seconde te laat mag zijn. Met als gevolg dat je je schuldig voelt als je wél te laat bent en jezelf druk oplegt om 'perfect' te zijn. Sterker nog: zodra je te laat dreigt te komen, leef je gehaast, word je sneller gepikeerd en heb je binnen no-time een kort lontje.
  
  
• Oordeel over iemand die egoïstisch lijkt
  Ken je dat? Dat je met oprechte verbazing waarneemt hoe iemand continu zijn of haar eigen behoeften op de eerste plaats zet, zonder zich druk te maken over wat anderen ervan vinden? Dit kan een terugkerende irritatiefactor zijn, waarbij je denkt: "Oh wauw, dat kan je niet maken. Dat je geen rekening houdt met mij!"
  
  Dit oordeel kan iets zeggen over hoe je naar jezelf kijkt, want ben je bang om zelf egoïstisch over te komen? Spreek je te weinig je diepste verlangens uit? Of stel je te weinig grenzen om voor jezelf op te komen? Vooral bij pleasegedrag is het uitdagend om belemmerende patronen te doorbreken. In je liefdesleven heb je dan ook vaak last van codependentie patronen, want dan blijf je jezelf wegcijferen in je relatie. Check daarom eens bij jezelf: voor jezelf kiezen zonder schuldgevoel, kan je dat? Ja of nee?
  
  
• Oordelen over dat iemand te aanwezig is
  Wie staat altijd graag op de voorgrond, praat veel over zichzelf, heeft vaak het laatste woord en eist te veel aandacht op? Misschien denk je bij zo'n persoon zelfs wel: "Waarom moet hij/zij altijd in het middelpunt staan? Wat een aandachtstrekker!"
  
  Dit oordeel zegt iets over je relatie met zichtbaarheid, want voel je je op je gemak om jezelf te laten zien? Of heb je juist van jongs af aan aangeleerd om jezelf klein te houden? De spiegel is dat je zelf diep van binnen het liefst meer gezien en gehoord wil worden voor wie je bent en wat je doet. Maar de realiteit is nu dat je te bescheiden bent, jezelf terughoudend opstelt, je aanpast aan de groep en anderen voor laat gaan ten koste van jezelf.
  
  
  
  
• Oordeel over iemand die teveel geld uitgeeft 
  Is je partner een 'big spender' en roept zijn of haar uitgavenpatroon keer op keer emotionele triggers bij je op? Zelf heb je allesbehalve een gat in je hand, maar je partner smijt juist wél het geld over de balk. Dat is nogal een contrast, dus heb je weleens woordenwisselingen en conflicten over geld? Zo ja, onthoud dan: ruzie over geld gaat nooit over geld, maar wél over je relatie met geld. Want wat is je money mindset?
  
  Dus wat als relatieproblemen door geld een spiegel zijn van jouw schaarste-mindset als het gaat om geld uitgeven? Dit vindt vooral plaats als je zelf gewend bent aan geld sparen en budgetteren om financiële veiligheid te voelen in financiële zekerheid. Want ben je opgevoed door je ouders met het idee dat je zuinig moet leven, spaar je liever geld dan dat je geld uitgeeft en voel je angst voor geld tekort?
  
  
• Oordelen over iemand die geen verantwoordelijkheid neemt
  Irriteer jij je aan een teamlid op de werkvloer die vaak pauze neemt, taken uitstelt of gewoon niet zo ambitieus lijkt? Dan denk je wellicht: "Waarom ziet hij dat over het hoofd? En waarom doet hij niet gewoon meer zijn best? Hij loopt er nu de kantjes vanaf!"
  
  Dit oordeel is een spiegel van je prestatiedrang, want heb je een groot verantwoordelijkheidsgevoel? Misschien heb je geleerd dat hard werken de enige strategie is om een succesvol bedrijf te bouwen, dus vind je het lastig om zelf rust te nemen zonder schuldgevoel? Of voel jij je altijd verplicht om alles zelf op te lossen, zelfs als dat eigenlijk niet jouw taak is? Nee zeggen zonder schuldgevoel is oncomfortabel, want wil je niemand teleurstellen, negeren of in de steek laten? 

De psychologie van oordelen: waarom oordelen mensen?

De vraag is vooral: wat levert oordelen je op, want waarom blijf je oordelen? Het is een kwestie van logische verbanden leggen om te snappen waarom je oordeelt.

Ten eerste blijf je je diepste angsten, twijfels en onzekerheden verdoven als je oordeelt. Alsof je een muur om jezelf heen bouwt, een schild tegen de kwetsbaarheid die je voelt. Dit is een vorm van schijnbare zelfbescherming, want je voelt schijnveiligheid en schijncontrole. Zie het als afleiding van je eigen tekortkomingen. 

Ten tweede is oordelen ook een manier om het groepsgevoel te versterken, want wil je ergens bij horen? Oordelen schept een band, een gevoel van 'wij tegen zij'. Maar het is een valse verbinding, gebaseerd op uitsluiting. Sterker nog: oordelen creëren verdeeldheid en afstand in relaties. 

Ten derde oordelen we het vaakst over eigenschappen die we het vaakst in onszelf afwijzen. Hierbij geldt: wat je afwijst in een ander, wijs je af in jezelf. Zoals vaak gezegd wordt: "Wat je zegt over een ander, zegt meer over jezelf." Gelukkig kan je het patroon van zelfafwijzing doorbreken als je je verdiept in de psychologie van spiegelen, want wat spiegelt de buitenwereld over je binnenwereld?

Ten vierde is oordelen een gewoonte geworden, een automatische reactie op wat je ziet om je heen. Soms zeg je direct wat je denkt, want je oordeelt vaak vanuit onbewuste emotionele triggers. Vandaar dat het slim is om je te verdiepen in het helen van je moederwond en/of vaderwond, zodat je met zelfonderzoek gaat ontdekken wanneer en waarom je oordeelt over jezelf of anderen. 

Ten vijfde zijn oordelen ook een uitingsvorm van eigen onvervulde behoeften, dus welke verlangens schuilen onder jouw oordelen? Waar je over oordeelt, ligt vaak een behoefte van jezelf verborgen. Dus als je gaat stoppen met oordelen, kan je ook stoppen met verwijten maken. Simpelweg omdat je niet langer focus op wat er niet is, maar nu juist je aandacht richt op wat er wél is. 

Ten zesde lucht oordelen op, want oordelen zijn een snelle uitlaatklep voor je frustraties en irritaties. Klagen, roddelen of verwijten maken zorgt voor een emotionele ontlading, waardoor je opgekropte spanning of stress kan loslaten. Het voelt als je een ventiel van je fiets opendraait, zodat de druk per direct kan ontsnappen. Met oordelen kan je dus een vergelijkbare korte-termijn bevrediging ervaren, waarbij je tijdelijk je negatieve emoties vermindert.

De impact van oordelen en niet-oordelen op je levenskwaliteit

Oké, laten we eens stil staan bij de voordelen van niet-oordelen en de nadelen van oordelen, want er is een wereld van verschil tussen oordelen en niet-oordelen. Om te beginnen: als je oordeelt, leef je vanuit angst en tekort. Als je niet oordeelt, leef je vanuit liefde en overvloed. 

De nadelen van oordelen: 

• Piekeren
• Onzekerheid
• Wantrouwen
• Overbezorgd
• Overspannen
• Chagrijnigheid
• Stressklachten
• Geldproblemen
• Angstaanvallen
• Paniekaanvallen
• Woedeaanvallen
• Slaapproblemen
• Relatieproblemen
• Burn-out klachten
• Overprikkeld brein
• Neerwaartse spiraal
• Negatieve gedachten

De voordelen van niet-oordelen: 

• Zelfcompassie
• Stressvrij leven
• Rust in je hoofd
• Genieten in het nu
• Positieve gedachten
• Meer zelfvertrouwen
• Dankbaarheid voelen
• Verbinding met jezelf
• Authentiek leiderschap
• Emotionele volwassenheid

Wat is het verschil tussen oordelen en veroordelen?

Alle oordelen en veroordelen zijn gebaseerd op angst en zijn afkomstig van je ego. In feite kan je vastzitten in twee gedragspatronen als je jezelf blijft identificeren met je ego:

• Je gaat jezelf boven een ander plaatsen, alsof je boven hem of haar staat en dus superieur bent. Want vind je jezelf beter, slimmer, sneller, anders, mooier of succesvoller? Dit is gebaseerd op grootheidswaanzin, want je vertoont narcistische trekjes en je gaat jezelf op een voetstuk plaatsen. Dit gedrag komt voort uit een diepgewortelde behoefte om "goed genoeg" te zijn, want dit creëert een illusie van macht en controle. Terwijl het in feite een vorm van zelfbescherming is om je onzekerheid te maskeren, want je gedrag komt niet voort uit authentieke kracht.
  
  
• Je gaat jezelf onder een ander plaatsen, want je blijft je minderwaardig voelen. Dit staat bekend als het minderwaardigheidscomplex, want vind je jezelf niet zo goed, slim, snel, mooi of succesvol als een ander? Vanwege zelfkritiek blijf je jezelf 'niet goed genoeg' vinden in vergelijking met een ander, want je vindt dat je tekort schiet of voelt de angst om door de mand te voelen. Mede door de belemmerende overtuiging: "Ik ben het niet waard.", waardoor je juist iemand op een voetstuk plaatst. Daarmee creëer je alleen wel een ongelijkwaardige relatie. Niet alleen met een ander, maar ook met jezelf. Je geeft jezelf geen eerlijke kans.

Zo is je ego altijd bezig met vergelijken, analyseren en conclusies trekken. Daardoor blijf je beren op de weg zien, want oordelen en veroordelen komt voort uit dualiteit: 

• dik versus dun
• slim versus dom
• mooi versus lelijk
• sterk versus zwak
• juist versus onjuist
• goed versus slecht
• snel versus langzaam

Zie het verschil tussen oordelen en veroordelen als volgt: 

• Met oordelen geef je een mening over iets of iemand, wat niet per se negatief hoeft te zijn. Zo kan je ook een positief oordeel hebben als: "Wat zie jij er vrolijk uit vandaag!"
  
  
• Met veroordelen trek je vooral harde, negatieve conclusies. Veroordelen gaat dus  gepaard met afkeuring en afwijzing, want je bent iets of iemand aan het bekritiseren.

Wanneer je iemand veroordeelt als ‘egoïstisch’, ‘oneerlijk’ of ‘slecht’, is dat een projectie van je angst. Daarom mag je jezelf vergeven over dat je een gedachte langere tijd als ‘waarheid’ hebt aangenomen die niet waar blijkt te zijn, want het is slechts jouw perceptie van de werkelijkheid.

Het inspirerende verhaal van de Chinese boer en zijn paard

In een dorpje op het Chinese platteland leefde een boer met zijn zoon. Naast hun hut en land was hun enige waardevolle bezit, een paard. Met dat paard konden ze het land bewerken en verdienden ze een bescheiden boterham. 

Op een dag brak het paard uit de omheining en rende weg. De dorpelingen kwamen hun medelijden betuigen en zeiden: “Wat vreselijk, wat een ramp!” De boer glimlachte en zei rustig: “Goed of slecht, wie zal het zeggen? Ik weet enkel dat mijn paard is weggelopen.” 

De dagen erna werkten de boer en z’n zoon weer op het land. Op een dag zagen ze in de verte hun paard. Geloof of niet, het paard was teruggekomen en had zelfs een kudde van zeven wilde paarden meegenomen. 

Die avond waren de dorpelingen enthousiast en blij voor de boer. Ze brachten hun gelukswensen over: “Wat een mazzel, wat een geluk! Zoveel paarden, zoveel bezit!” Maar de boer glimlachte en zei rustig: “Goed of slecht, wie zal het zeggen? Ik weet enkel dat mijn paard terug is en zeven andere paarden heeft meegenomen.”

De volgende dag wilde de zoon van de boer één van de nieuwe paarden temmen. Hij sprong op z’n rug en het paard bokte net zolang totdat de zoon met een flinke smak op de grond viel. Zijn benen waren gebroken. 

De dorpelingen klaagden die avond en kwamen de zoon en boer hun medelijden tonen. “Wat een ramp! Deze jongeman, beide benen gebroken. Pure ellende!” De boer glimlachte en zei weer rustig: “Goed of slecht, wie zal het zeggen? Ik weet enkel dat mijn zoon zijn beide benen gebroken heeft.”

De dag erna kwam er een bericht van het Chinese leger. Er stonden plotseling twee soldaten op de stoep. Er was oorlog uitgebroken en alle mannen die fit genoeg waren, moesten zich onmiddellijk melden. Toen ze de toestand van de jongen zagen, werd hij overgeslagen. De boer glimlachte rustig…

Niet oordelen: goed of slecht, wie zal het zeggen? Oefen met oordeelvrij waarnemen!

Het verhaal van de Chinese boer en zijn paard staat voor ons symbool voor niet-oordelen. Dat je niet gelijk alles in een ‘hokje’ wil stoppen, want anders ga je binnen een split-second direct op iets of iemand een ‘label’ plakken. Met je ego, oftewel je innerlijke criticus, ga je dus direct oordelen. 

Geen wonder dat je dan struggles ervaart met een negatief zelfbeeld, omdat je oordeelt over jezelf. Daardoor blijf je continu jezelf vergelijken met anderen om aan te voelen en in te schatten of je wel goed genoeg bent. Maar de enige persoon die bepaalt of je ‘goed genoeg’ bent, ben jij zelf.

Waar niet-oordelen in de kern om draait, is: 

• Onvoorwaardelijke liefde voelen voor het lot
• Onvoorwaardelijke acceptatie voelen voor je proces
• Onvoorwaardelijke overgave aan het niet-weten

Onvoorwaardelijke liefde voelen voor het lot 

Amor Fati is een term uit het stoïcisme en betekent 'liefde voor het lot.' Dit helpt je om uit de rol van slachtoffer te stappen, zodat je met authentiek leiderschap 100% verantwoordelijkheid neemt over hoe je omgaat met ups en downs.

Dankzij mentale veerkracht ervaar je geluk zonder voorwaarden, omdat je als het ware 'ja' zegt tegen alles wat zich aandient, zelfs wanneer het ongemakkelijk of pijnlijk is. 

Zodra je écht onvoorwaardelijke liefde voor het lot voelt, dan is dat de ultieme vorm van zelfbevrijding. Je laat los wat je niet kan beïnvloeden. Zonder te blijven hangen in schuldgevoelens, spijt, boosheid of frustraties over hoe iets of iemand had 'moeten' zijn. 

Onvoorwaardelijke acceptatie voelen voor je proces

Accepteren kan je leren, want leren accepteren is een kwestie van:

• Controle loslaten
• Oordelen loslaten
• Verwachtingen loslaten

Wat je kan helpen, is het mantra: “Alles is oké.” Dit geldt dus ook voor je tegenslagen, onzekerheden of schaduwkanten. Het mag er zijn, want zodra je iets afwijst, creëer je innerlijke weerstand. Dus zodra je volledig accepteert wat is, ontstaat er ruimte om te groeien zonder de constante strijd tegen jezelf of je omstandigheden.

Dus, durf jij écht alles in jezelf te omarmen, zonder oordeel? Of voel je ongemak, want waar ben je niet blij mee? Waardoor voel je je onveilig, onzekerheid of onrustig? 

Dit zijn een aantal extra reflectievragen: 

• Welke oordelen over jezelf heb je onbewust overgenomen uit je familiesysteem?
• Wat zijn de verhalen die je jezelf vertelt over wie je bent, wat je doet en wat je hebt?
• Welke gedachte komt het vaakst op en wat zegt deze gedachte over hoe ik mezelf zie?
• Wat zou je er in je leven veranderen als je minder gaat oordelen over jezelf en anderen?
• Wanneer en waarom ben je te streng voor jezelf, terwijl je verlangt naar mildheid naar jezelf?

Onvoorwaardelijke overgave aan het niet-weten

Eén van onze favoriete uitspraken is: “Een grassprietje groeit niet harder door eraan te gaan trekken.” Dit staat voor ons symbool voor vertrouwen hebben in het natuurlijke tempo. Dit geldt ook voor je helingsproces, want dit sluit aan bij de quote: "You can't rush your healing."

Hoe graag je ook iets wilt veranderen, de kunst zit ‘m in onvoorwaardelijke overgave. Vergelijk het met bungeejumpen waarbij je je diepste angsten aankijkt en tóch ga je je angsten overwinnen met je innerlijke kracht en moed. Zie je het al voor je? Diep van binnen voel je dat het moment aanbreekt. En dan… 3,2,1, GO! 

Daar ga je. Niet-wetende wat je te wachten staat, geef je je over. Zonder verzet, strijd of weerstand. Je laat de controle en spanning los, stelt je open voor onontdekte magie en je beweegt flexibel mee.

Net zoals water aangezien water zelf niet bepaalt niet hoe het stroomt, want het water stroomt zoals het stroomt. Dus, durf jij je over te geven aan de snelheid of traagheid van je groeiproces? En vertrouw je volledig op het natuurlijke tempo? 

Je kan niet forceren dat iets sneller gaat dan de bedoeling is, ook al zou je dit wel willen met je ego. Net zoals een grassprietje zijn eigen natuurlijke tempo heeft om te groeien, heeft jouw persoonlijke of zakelijke ontwikkeling dat ook.

In essentie draait het om volledig overgeven aan het niet-weten, want je weet niet waarvoor iets dient, ook al is alles de bedoeling. Met andere woorden: alles gebeurt met een reden, dus niets gebeurt 'toevallig'. 

Je hoeft dus niet ‘tegen het leven’ te vechten, maar je mag meebewegen. Hoe meer je je overgeeft, hoe minder angst je belemmert. Dan voel je ook meer innerlijke vrijheid, innerlijke vrede en innerlijke vreugde om te leven vanuit liefde en overvloed in plaats van angst en tekort. Want wat als alles wat er nu in je leven speelt, precies is zoals het moet zijn?